Wat zijn leugensystemenHOE KUNNEN WE LEUGENSYSTEMEN BESTRIJDEN?
In de voorgaande essays hebben we een tiental leugensystemen onderzocht en gezien welke enorme invloed zij op de samenleving hebben. Er bestaan echter nog vele tientallen, misschien wel honderden, andere leugensystemen. Tezamen voeren zij een onophoudelijk bombardement van leugens en desinformatie uit en creëren een schijnwereld die zich vermengt met de echte wereld: een halve Matrix. Leugensystemen zijn vooral bedoeld om de status quo te handhaven en in die opzet slagen ze heel goed. Ze kunnen ook gebruikt worden om delen van de samenleving te veranderen, maar dat is moeilijker en lukt niet altijd, zoals we hebben gezien. Tenzij je een fanatiek aanhanger bent van de bestaande maatschappelijke orde zullen leugensystemen als ongewenst en onacceptabel beschouwd moeten worden. Een maatschappij hoort niet gegrondvest te zijn op leugens en gekonkel, maar op eerlijkheid en juiste informatie. Elk mens zoekt ook naar waarheid en heeft een afkeer van leugens. Daarom is het niet meer dan logisch dat we leugensystemen moeten ontmaskeren, bestrijden en ontmantelen. Een paar suggesties daarvoor kunnen nuttig zijn:
Systematisch wantrouwen
In een wereld die door leugens en desinformatie beheerst wordt kan alleen wantrouwen de juiste houding zijn. Goedgelovigheid is naďef en speelt leugensystemen alleen maar in de kaart. Zeker ten aanzien van machthebbers hoort systematisch wantrouwen de regel te zijn. Ga er van uit dat 90% van wat politici zeggen gelogen is. Geloof ze alleen als ze harde bewijzen kunnen overleggen. Dezelfde houding is van toepassing op de informatie van officiële instellingen (van staat en bedrijfsleven). De elite heeft teveel gelogen om nog onvoorwaardelijk vertrouwd te worden.
Zorg dat je goed geďnformeerd bent
Zelf over de juiste informatie beschikken is een belangrijk wapen tegen leugensystemen. Printmedia hebben een hogere mate van betrouwbaarheid dan digitale media.
De belangrijkste bron van objectieve en betrouwbare informatie vormen encyclopedieën in boekvorm. De meest recente Nederlandse encyclopedie is de “Grote Winkler Prins” (1990-1993) die up to date gehouden wordt met supplementen in 2002 en 2011 (onder de titel “Het decennium 2000 – 2010”). Met de jaarboeken is de Winkler Prins gestopt. De “Encyclopaedia Britannica” heeft zijn allerlaatste editie in 2010 uitgebracht. Enkele jaren terug beweerde een onderzoek dat Wikipedia “bijna net zo goed was als de Britannica”. De kop dekte de lading echter niet, want uit de cijfers bleek dat Wikipedia 30% meer fouten bevatte. Bovendien heeft de Britannica in een uitgebreide reactie alle zogenaamde “fouten” ontkracht. Deze encyclopedieën geven betrouwbare achtergrondinformatie over alle mogelijke onderwerpen en zijn bovendien sneller te raadplegen dan internet.
Boeken geven veel betere informatie dan websites, zeker als het om complexe onderwerpen als globalisering, klimaatverandering en neoliberalisme gaat. Internet biedt een warboel van losse, vaak korte, stukken zonder context (en waarbij de betrouwbaarheid vaak niet is na te gaan) tot complete versies van wetenschappelijke rapporten die voor de gewone lezer weer veel te ver gaan. In een boek heeft de schrijver alle relevante informatie bijeengebracht, hij brengt er een rode lijn in aan, trekt conclusies. Daar leer je als lezer wat van in tegenstelling tot de permanente verwarring die internet veroorzaakt. Bovendien is de tekst van een boek door een redacteur van de uitgeverij gelezen en beoordeeld, waarbij de grootste fouten eruit gezeefd worden.
Voor de actualiteit blijven kranten belangrijk, en dan de papieren versie en niet de internetversie. Op de website van een krant staan weliswaar de nieuwsberichten, maar de achtergrondartikelen zijn vaak alleen toegankelijk voor abonnees. Juist die achtergrondartikelen geven inzicht en betekenis aan het nieuws. Nederland heeft eigenlijk maar drie kwaliteitskranten: “de Volkskrant”, “Trouw” en “NRC Handelsblad”. Ze moeten wel met de nodige reserve gelezen worden want alle drie zijn ze pro-establishment, politiek correct en multiculti. Voor een buitenlands (Amerikaans) perspectief is “The International New York Times” aan te bevelen, al is die minder dan de vroegere “International Herald Tribune”.
Van het grote aantal opinieweekbladen dat Nederland telde zijn alleen “Elsevier” en “De Groene Amsterdammer” overgebleven. De eerste is liberaal-conservatief, de tweede links-liberaal en vullen elkaar als zodanig mooi aan. “HP/De Tijd” en “Vrij Nederland” zijn omgevormd tot maandbladen en missen daardoor de actualiteit, maar kunnen van belang zijn voor onderwerpen die langer lopen.
TV is verwaarloosbaar als informatiebron. Websites hebben hooguit een aanvullende rol en dan ook alleen als je overtuigd bent van de betrouwbaarheid. Sociale media kun je het beste links laten liggen. Wie niet genoeg geld heeft om bovenstaande media aan te schaffen kan altijd terecht in bibliotheken, waar het meeste beschikbaar is (of in ieder geval aan te vragen).
Stem niet op establishment-partijen
Hoe weinig invloed burgers ook hebben in de huidige democratie, ze mogen nog altijd regelmatig stemmen voor parlement, Europees Parlement, gemeenteraad en provinciale staten. Kies daarbij niet voor de midden- of establishment-partijen. Daarmee bevestig je de status quo en de daarbij behorende leugensystemen, ongeacht de praatjes over “verandering” die deze partijen afsteken (maar nooit nastreven en helemaal nooit realiseren). Kies voor de protest- en anti-establishment-partijen waarbij het niet uitmaakt of ze links of rechts zijn. Door de elites electoraal te verzwakken wordt hun machtsbasis ondergraven en worden hun leugensystemen minder effectief.
Bestrijd leugensystemen actief en effectief
Op het wanbeleid van de elite wordt door critici vaak gereageerd met emotionele aanvallen, beledigingen en scheldpartijen. Dat is niet de juiste weg, alleen al omdat zulke reacties door de elite (en niet alleen door hen) weggezet zullen worden als dom, ongeďnformeerd, overemotioneel, onderbuik etc. Bovendien bieden zulke reacties geen alternatieven. In deze bundel heb ik voor een andere aanpak gekozen: rationeel, onderbouwd met argumenten, logisch redeneren, feiten en cijfers. De elite denkt de wijsheid in pacht te hebben, maar bij nadere beschouwing blijken haar analyses en aanpak slecht onderbouwd en weinig rationeel. Als er al feiten en cijfers gebruikt worden zijn die vaak misleidend en gemanipuleerd. Een rationele kritiek is daarom het meest effectief en maakt ook de meeste indruk, zelfs op die elite.
Schrijf met die aanpak boeken, artikelen, blogs en ingezonden brieven aan de krant waarin leugensystemen aan de kaak gesteld worden. Praat met die instelling over leugensystemen met vrienden, familie en collega’s. Het wordt een lange, ideologische strijd met een parasitaire, corrupte en incompetente elite. In “The Matrix” krijgt Neo een rode pil aangereikt door Morpheus waarna hij ontwaakt uit de illusiewereld en in de echte werkelijkheid terecht komt. Misschien is dit boek voor de lezer zo’n “rode pil” om te ontwaken uit de halve Matrix van onze wereld en die te bestrijden, waarbij hij net als Neo aan het einde van de speelfilm kan zeggen:
“Ik hang op en dan toon ik de mensen wat ze van jullie niet mochten zien. Ik toon ze een wereld zonder jullie. Een wereld zonder regels, grenzen en afbakeningen. Een wereld waarin alles mogelijk is. Hoe we daarna verder gaan laat ik aan jullie over.”
